Green Deal Natuurvezels in de maak
DEN HAAG, 14 februari 2013 – Pantanova treedt op als kwartiermaker en ketenregisseur voor de Green Deal Natuurvezels. Met deze overeenkomt wordt de intentie geformuleerd dat de rijksoverheid bereid is een faciliterende rol te spelen in de schaalvergroting van de natuurvezelteelt in Nederland. De ministeries van Economische Zaken, Infrastructuur & Milieu dragen zo bij aan de inbreng van deelnemende marktpartijen die met hun productieproces willen overschakelen van fossiele naar herwinbare grondstoffen.
Met de voorliggende intentieverklaring onder de Green Deal Natuurvezels ontstaat een nieuwe samenwerking in de triple helix, waarvoor in eerste instantie het accent ligt op vezelhennep. Dit bijna vergeten landbouwgewas kent een relatief eenvoudige maar duurzame teelt. De oogst is multifunctioneel toepasbaar voor feed, food en non-food en levert biomassa zonder residuen van bestrijdingsmiddelen.
Voor hennep is profijtelijk afzet haalbaar omdat de te onderscheiden plantdelen zaad, blad, bastvezel en hout van hoog tot laag te verwaarden zijn. De inzet is om allereerst de marktvraag naar natuurvezels in Nederland te identificeren en hier vervolgens de akkerbouwmatige productie op af te stemmen. Natuurvezels leggen een grondstoffelijke en morele verbinding tussen de negen topsectoren. De Green Deal Natuurvezels wordt in februari 2015 ondertekend.
» Lees meer
Braakliggende grond
Samen met Value Mediation Partners en de Stichting Metropolitane Landbouw heeft Pantanova een concept ontwikkeld waardoor hennepteelt tot schaalvergroting kan worden gebracht op basis van de potentiële marktvraag. Los van de subsidie die vlas- en henneptelers met ingang van 2015 tegemoet kunnen zien via het nieuwe Gemeenschappelijk Landbouwbeleid, is voor het Pantanova-concept geen aanvullende overheidsfinanciering vereist. De startmotor wordt gevonden in tijdelijk braakliggende grond.
Mondiale vraagstukken als klimaatverandering, voedselzekerheid en de eindigheid van fossiele bronnen maken de tijd rijper dan ooit voor de beschikbaarheid van niet-fossiele grondstoffen. Via doelgerichte productie van hoogwaardige biomassa lijkt deze opgave te realiseren via regionale akkerbouw van natuurvezels. Maar dan zou geen beslag op landbouwareaal voor de voedselproductie mogen worden gelegd. Akkerbouw van hennep en vlas beantwoordt aan deze criteria.
Gemeenschappelijk Landbouwbeleid
In Europa wordt hennep al decennia aangemerkt als een veelbelovend marktordeningsgewas. In de jaren 1990 zijn vlas en hennep als productiegewassen van hoogwaardige natuurvezels opgenomen in het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid (GLB) en vallen sindsdien ook onder het subsidieregiem voor de Nederlandse akkerbouw. In het bijzonder merkt Brussel vlas en hennep aan als grondstof voor de biobased en circulaire economie.
Uitvoering gevend aan het GLB 2014-2020 heeft staatssecretaris Sharon Dijksma vlas en hennep media 2014 aangevinkt voor een vergroeningspremie. Voorwaarde is dat na de oogst een vanggewas wordt ingezaaid om uitspoeling van de bodem tegen te gaan. Los hiervan wordt met een ton vezelhennep circa 1,6 ton CO2 vastgelegd. Met een gemiddelde opbrengst van 8 ton per hectare in Nederland betekent dit circa 13 ton CO2 per hectare. Met het achterblijvende wortelstelsel in de bodem komt het totaal op circa 15 tot 16 ton CO2 per hectare per jaar.
Intenties
De green deal mag er aan bijdragen dat de geesten worden omgeploegd richting de biobased economie. Pantanova verwacht potentiële ketenpartners vanaf de primaire sector tot de maakindustrie rijp te maken voor een nieuwe positieve beeldvorming rond hennep en haar duurzame gewasteelt. Allereerst door een soms onvoorzien vooruitzicht te schetsen voor projectontwikkelaars, grondeigenaren, lokale overheden, akkerbouwbedrijven, secundaire verwerkers en eindfabrikanten.
Voor de primaire sector kan het green deal-programma leiden tot rendabele meerjarige contractteelt van natuurvezels waarvan het saldo concurreert met de teelt van snijmaïs en voertarwe. Zonder aanvullende overheidssubsidie, maar indien nodig via een in-kind premie via de opbrengst van hennepteelt op tijdelijk braakliggende (overheids)grond. Door ook de primaire sector financiële zekerheid te bieden, kan de Green Deal Natuurvezels een degelijk fundament leggen onder de biobased economie.
Het Vierde Gewas
De Europese landbouwsector streeft naar structurele aanvullingen op de gangbare gewasrotaties. In Nederland zijn aardappel, suikerbiet en ui de drie belangrijkste cash crops. Ondanks het gemeenschappelijke stimuleringsbeleid voor hoogwaardige natuurvezels is het voor vlas noch hennep gekomen tot een doorbraak. Tot dusver is de natuurvezelteelt dus blijven steken in haar potentie. Via de Green Deal Natuurvezels wil Pantanova hier verandering in brengen. Hennep heeft de potentie uit te groeien tot het Vierde Gewas in de Nederlandse landbouw.
Kleinere, maar ook grote marktpartijen weten soms niet welke positie in te nemen om aan te sluiten bij de onomkeerbare transitie naar de biobased economy. De waarden van vezelvarianten van Cannabis sativa Linnaeus kunnen een wenkend perspectief bieden. Tegelijjk zou de Nederlandse akkerbouw een aanvullend en tegelijk duurzaam gewas in de rotatielandbouw zeer verwelkomen, temeer omdat grootschalige vezelhennepteelt als vierde gewas niet concurreert met de voedselproductie.
Met een green deal die is gericht op het vaststellen van de haalbaarheid van de productie, verwerking en afzet van hoogwaardige natuurvezels betuigen de ministeries van Economische Zaken, Infrastructuur & Milieu hun instemming met het perspectief dat hennep en vlas bieden voor nieuwe groene maakindustrie. De samenwerking tussen de rijksoverheid en de deal-partijen wijzen op een breed draagvlak voor versterking van de biobased economy op basis van natuurvezelteelt.
Groene maakindustrie
Bedrijfssectoren stellen verschillende eisen aan hun grondstoffen en de manier waarop hierin kan worden voorzien. Individuele marktpartijen zien afzonderlijk kansen voor een verwaarding van de ‘technische’ onderdelen van de hennepplant en onderscheiden zich met de toepassing ervan. Producenten van textiel, bouwmateriaal of composieten stellen uiteenlopende eisen aan hun sourcing, maar delen het belang van leveringszekerheid van hun grondstoffen in de benodigde volumes en kwaliteit.
Omdat de te onderscheiden onderdelen van de hennepoogst in verschillende sectoren worden toegepast leent het totaal van de geoogste biomassa zich voortreffelijk voor gecascadeerd gebruik, waardoor de gewasteelt rendabel is. Van partners in de natuurvezelketen wordt dan ook instemming gevraagd met de notie dat de sector pas bestaansrecht heeft zodra de vereiste hoogwaardige grondstof structureel in voldoende volume en kwaliteit beschikbaar komt.
De eerste markten die belangstelling voor de toepassing van hennep tonen zijn de textielsector, de melkveehouderij, de bouw en producenten van vezelversterkte kunststoffen, ook wel aangeduid als composieten. Via groene chemie biedt hennep eveneens kansen voor valorisatie van eiwit en essentiële vetzuren voor menselijke consumptie, voor aromaten en de winning van (hemi-)cellulose, evenals cannabinoïden voor medicinale en cosmetische toepassingen.
» Toelichting Topsectorenbeleid
