Medicinaal

Vrouwelijke bloemen
Ongeacht de variëteit bevat hennep circa 400 verschillende componenten. De wetenschap schrijft aan circa 100 cannabinoïden een werking toe die als heilzaam wordt aangemerkt omdat deze het immuunsysteem versterken. Deze cannabinoïden lijken uniek voor de hennepplant en een enkele rododendron bevinden zich vooral in de vrouwelijk bloemen. Iedere hennepvariëteit bevat een eigen complex van werkzame bestanddelen dat wordt geduid met de verzamelnaam cannabinoïden. Omdat deze stoffen soms een eigen heilzame werking hebben, worden steeds vaker ook rassen ontwikkeld met een zo hoog mogelijk percentage cbd en een minimaal percentage thc.

» Bekijk het nieuwsitem van RTL4 op YouTube.

Cannabinoïden
De belangrijkste componenten van hennep die voor medicinaal gebruik in aanmerking komen zijn delta-9-tetrahydrocannabinol (d9-thc)), cannabidiol (cbd), cannabinol (cbn), cannabigerol (cbg). Hiermee is vezelhennep niet alleen voor de maakindustrie interessant, maar ook voor de geneeskunde en de cosmetica-industrie.

De werkzame componenten hebben verschillende eigenschappen. Hun therapeutische werking wordt beïnvloed door de mate waarin de te onderscheiden componenten in dezelfde plant voorkomen. De medische wereld beschouwt d9-thc als de belangrijkste werkzame stof. Hiervan bevat vezelhennep circa 0,2 procent, tegenover standaard 18 procent in mediwiet die via de apotheek wordt verstrekt.

Stadsgeneesheer
In de jaren vijftig zijn na gericht onderzoek in oude geschriften en medische encyclopedieën talrijke beschrijvingen van medisch gebruik van cannabis teruggevonden. Als eerste in de westerse wereld beschreef de Vlaams-Nederlandse botanicus Rembert Dodoens in 1554 de werking van hennep, in zijn functie van stadsgeneesheer van Mechelen.

Dodoens’ classificatie van cannabis als geneeskrachtig kruid vormde in 1753 de basis voor de huidige taxonomie Cannabis sativa L. door de Zweed Carl Linnaeus. Sativa dient te worden gelezen als zaadvormend, waarmee de bloeiwijze en voortplanting worden geduid. De oudste berichten over gebruik van hennep gaan echter terug tot circa 2.500 voor Christus, toen de Chinese keizer-botanicus Shen-nung de therapeutische effecten binnen de Aziatische cultuur documenteerde.

Cannabissnoepjes
Na maïs en aardappelen is hennep de meest onderzochte plant ter wereld. Opvallend genoeg is dit vooral vanwege haar medicinale geheimen en niet op grond van meer industriële toepassingen met een groter marktpotentieel. Op tal van aandoeningen heeft cannabis een bewezen therapeutisch effect, maar soms ook een uitwerking die volgens de westerse medische mores als nog onbewezen dient te worden aangemerkt.

Tot de jaren 1930 waren cannabissnoepjes in Nederland gewoon verkrijgbaar bij de drogist of apotheek. In hetzelfde tijdsgewricht stortte de Amerikaanse farmacie zich via raffinage op de plant, op zoekt naar mogelijkheden tot extractie van de werkzame stoffen en synthetisering hiervan om patentrechten te verzilveren. Wat aardolie betekent als uitgangsmateriaal voor nylon en plastics, zo bood en biedt cannabis via raffinage toepassingen in de geneeskunde.

Henneptax
Aan de doorontwikkeling van cannabismedicatie kwam een eind toen de Amerikaanse overheid in 1932 de Uniform State Narcotic Act invoerde en – in weerwil van het ontbreken van enige wetenschappelijke onderbouwing – een beleid invoerde dat nog altijd is gericht op het wereldwijd uitroeien van de plant, alsof het een variant van de destijds fatale besmettingen door de pest, pokken of malaria betrof.

Met de kennis en jurisprudentie van nu mag dit beleid als een historische dwaling worden aangemerkt. Toch zoeken onvermurwbare warriors on drugs nog altijd rechtvaardiging in het Amerikaanse paradigma dat hennep een evil weed zou zijn, onder de retoriek van crime fighting. Het leidend argument is dat cannabis verboden moet blijven ‘omdat het nu eenmaal verboden is’. Kopstukken vanuit de Verenigde Naties bepleitten in 2011 de War on Drugs te staken. Daarentegen zou via fair trade van cannabis een wereldmarkt worden bediend die economische vooruitgang in productielanden genereert.

» Lees de integrale tekst van de Marihuana Tax Act van 1937.

Vastgenageld
Als gevolg van het toenemende recreatieve gebruik van cannabis tijdens de periode van drooglegging in de Verenigde Staten hebben in navolging veel landen hennep gekruisigd en op de lijst van verboden middelen geplaatst. In Nederland gebeurde dit in 1928. In 1951 liet zelfs de Narcotic Control Board van de Verenigde Naties zich door de VS manipuleren door cannabis op de zwarte lijst te nagelen, waar uit oogpunt van medemenselijkheid de groene lijst passend was geweest.

Als gevolg raakten de plantveredeling en doorontwikkeling van hennep op de achtergrond, zowel voor de farmacie als de maakindustrie. Het gebruik van een landbouwgewas dat wereldwijd duizenden jaren van onschatbare betekenis is geweest, werd domweg in de ban gedaan om verholen racistische en geoplitieke redenen waarmee en passent  de macro-economische belangen van de petrochemie waren gediend.

Therapeutisch
Hoewel cannabis geen geneesmiddel is, wordt de plant sinds het begin van deze eeuw in een toenemend aantal landen voorgeschreven op doktersrecept. De therapeutisch werking wordt erkend voor patiënten die lijden aan multiple sclerosis, chronische pijnen, menstruatieklachten, glaucoom, astma en hartproblemen. Cannabis wordt ook profilactisch toegepast tegen misselijkheid en braken als gevolg van chemotherapie. Verder wordt het voorgeschreven als eetlustopwekker.

Onverantwoord en excessief recreatief gebruik van psychoactieve cannabis leidt in individuele omstandigheden soms tot een psychose. Bij gebruikers met een bijzondere gevoeligheid voor deze geestesziekte kan zich ook schizofrenie openbaren. Zoals al decennia gebeurt, spreken wetenschappers elkaar tegen over de mogelijke oorzaken. Duidelijk mag zijn dat wie een allergie voor noten heeft, zich beter niet aan pindakaas kan wagen. Vast staat ook dat in de medische literatuur geen gedocumenteerde casus te vinden is die aantoont dat thc of een van de andere psychoactieve componenten van cannabis direct tot een sterfgeval heeft geleid.

Heroverweging 
Prof. dr. Lester Grinspoon, emeritus-hoogleraar Psychiatrie aan de Harvard Medical School in Boston, gooide in 1971 de knuppel in het Amerikaanse hoenderhok met zijn boek Marihuana Reconsidered, waarmee hij de politieke en maatschappelijke verkettering van cannabis ter discussie stelde in wetenschappelijke kring. Grinspoon besloot zijn pièce de résistance te publiceren nadat zijn 12-jarige zoon Danny overleed aan leukemie. Grinspoons testimonial treft u aan in de sectie Video.

Met eigentijdse voorbeelden en duiding van de sociale context en achtergrond van cannabisgebruik manifesteerde de hoogleraar zich tegen de heersende opvattingen in met een onafhankelijke perceptie op het gebruik van softdrugs. Als cannabis ambassador formuleerde hij tijdens de democratiseringsgolf begin jaren zeventig een psychosociaal ge-oriënteerde procannabisretoriek die vanuit medisch oogpunt houdbaar is gebleken. Aldus droeg de Harvard Medical School feiten aan die de stigmatisering van cannabis als gevaarlijke drug nog altijd logenstraffen. Grinspoon plaatste zich hiermee in een eeuwenoude traditie en behoort tot de selecte mondiale elite van Cannabis Ambassadors.

» Bekijk het vraaggesprek met Lester Grinspoon.

Minister Els Borst
In Nederland startte na verwoed moreel-politiek touwtrekken in 2001 het Bureau voor Medicinale Cannabis – uitvoeringsorgaan van het ministerie van Volksgezondheid – haar activiteiten voor diverse patiëntgroepen. Na een decennium van voorbereiding met onder anderen de ministers van Volksgezondheid Els Borst en Winnie Sorghdrager (D66), startten twee Nederlandse ondernemers in 2003 de gecontroleerde productie van mediwiet met toestemming van de Rijksoverheid. Sindsdien zijn in Nederland speciaal geteelde cannabisvarianten verkrijgbaar op doktersrecept.

Minister Van Agt
Het is voormalig minister van Justitie Dries van Agt (CDA) aan wie de hogere wijsheid moet worden toegeschreven dat hij in 1976 ter zake cannabis het proportionaliteitsbeginsel volgde. Bezit van een gebruikershoeveelheid werd niet langer vervolgd en het was voortaan toegestaan voor eigen gebruik vijf plantjes te telen. Met zijn handtekening onder het gedoogbeleid zette Van Agt Nederland op de wereldkaart als gidsland door de volksgezondheid tot uitgangspunt voor drugsbeleid te maken en cannabis niet langer op een lijn met harddrugs te plaatsen. Via recreatief cannabisgebruik kon Nederland kon desgewenst weer aan de zelfmedicatie.

In 2000 werd in Duitsland de International Association for Cannabinoid Medicines (IACM) opgericht. De organisatie publiceert de resultaten van mondiaal onderzoek naar toepassingen van cannabis in de gezondheidswetenschap. De IACM biedt een abonnement op een nieuwsbrief die periodiek bericht over
lopende onderzoeken en andere wetenswaardigheden.

In de jaren 1990 slaagde de Britse multinational GW Pharmaceuticals erin essentiële chemische stoffen uit cannabis te synthetiseren waarna in 2007 een medicijn onder de naam Sativex op de markt werd gebracht. Nederland weigerde dit product aanvankelijk toe te laten, maar in augustus 2012 haalde het College ter Beoordeling van Geneesmiddelen (CTBG) de slagboom voor de Nederlandse markt op.

» Terug naar Toepassingen.