Het KCPK wil deelnemen aan de Green Deal Natuurvezels omdat samenwerking past bij het lopende onderzoeksprogramma naar de mogelijkheden die lokaal verworven natuurvezels bieden. Dit programma voorziet in projecten die de haalbaarheid van het gebruik van plantaardige grondstoffen in plaats van boomhout kunnen aantonen.

,,Het Kenniscentrum wil vaststellen in hoeverre lokaal gewonnen natuurvezels rendabel toepasbaar zijn voor de productie van papier, karton, verpakkingsmateriaal en speciale papiersoorten die hoge eisen stellen aan kwaliteit of eigenschappen. Dit willen wij voor laagwaardige tot hoogwaardige producten duidelijk krijgen. Deelname aan de Natuurvezelunie brengt mogelijkheden dichterbij”, zegt Arie Hooimeijer.

Per hectare genereert vezelhennepteelt vier maal zoveel cellulose als productiebos. Kernhout van hennep wordt samen met de bastvezel voor papierproductie toegepast, vooral in Spanje en Turkije waar er meestal sigarettenpapier van wordt gemaakt.

Uitgangsmateriaal
Veel papier wordt geproduceerd via hergebruik. Oud papier wordt dus circulair toegepast en opgewaardeerd met verse pulp die veelal van productiehout wordt gemaakt. Speciaal papier dat voor bankbiljetten en andere waardedocumenten wordt toegepast moet echter voldoen aan de allerhoogste specificaties en gebruikseisen. Zo schrijft de Europese Centrale Bank (ECB) voor dat papier voor eurobiljetten honderd procent katoen moet bevatten.

Katoen
De katoenteelt wordt aangemerkt als  milieubelastend vanwege de grote behoefte aan water, kunstmest en bestrijdingsmiddelen. De meest gebruikte natuurvezel ter wereld wordt vaak verbouwd in gebieden waar ook een groot tekort aan water is. Om een kilo katoen voor textiel gebruik te produceren is soms 25.000 liter water nodig.

De arbeidsomstandigheden in de katoenteelt zijn veelal verre van ideaal. Kinderarbeid en uitbuiting zijn aan de orde van de dag. Gaandeweg raken veel katoenboeren voor hun inkomen bovendien afhankelijkheid van zaden, kunstmest en pesticiden. Anno 2013 is het Amerikaanse bedrijf Monsanto, dat dikwijls onder vuur van de milieubeweging ligt, een mondiale speler in de katoenproductie.

Weddenschap
Na een weddenschap tussen de toenmalige minister Zalm van Financiën en CNV Jongeren startte in 2007 een proefproject om bankbiljetten van eerlijke katoen te maken. De Nederlandsche Bank (DNB) bepaalde vervolgens dat voor de productie het tientje alleen fair trade katoen mocht worden gebruikt.

In de praktijk bleek echter dat voor de productie van bankbiljetten niet meer dan twintig procent van de benodigde katoen fair trade zal kunnen zijn omdat eenvoudig niet meer beschikbaar is op de markt. Maar ook voor eerlijke katoen bestaan alternatieven. Gegeven de lage milieubelasting van de teelt, mogelijkheden tot lokale productie en verwerking wordt hennep aangevinkt als een herwinbare bron van fair trade cellulose.

Bleekproces
Als basismateriaal gebruikte AWS hennep van de lokale markt in Nederland en Noord-Europa. De papierfabrikant slaagde er in een milieuvriendelijk bleekproces te ontwikkelen om de donkere hennepbastvezel dezelfde witheid als katoen te geven.

Hennep vormt een duurzame lokale vervanger van katoen, zo bleek uit het recente proefproject in Nederland. ArjoWiggins Security BV (AWS) uit Ugchelen (Gld) presenteerde op de Celluloseconferentie 2012 in Doorwerth (Gld) enkele proefproducties van bankpapier waarin meer dan twintig procent van de katoen was vervangen door hennep. Inmiddels kan hennep al dertig procent katoen vervangen.

,,Bijkomend voordeel bleek dat voor het verpulpen van hennep veel minder energie nodig is. De toevoeging van hennep had geen nadelig effect op de papiereigenschappen. Het proefproject toonde ook aan dat gebleekte henneppulp dezelfde kostprijs heeft als katoenpulp,” zegt Duward Sikkens, manager bij AWS op de gebieden Technologie, Kwaliteit, Gezondheid, Veiligheid en Milieu.

Dutch Cotton
AWS heeft het halffabricaat Dutch Cotton gedoopt. De Nederlandse papierfabrikant probeert EU-lidstaten en banken te interesseren voor het inzetten van henneppulp als vervangende grondstof voor bankpapier. Dit blijkt een moeizaam proces te zijn. Het hoofdkantoor van Arjowiggins is gevestigd in Frankrijk. Le Mans en omgeving vormt het epicentrum van de hennepteelt in Europa met jaarlijks circa 10.000 hectaren. In het vroegere Franse bankpapier werd van oudsher hennep toegepast.